Πόσες φορές έχετε ακούσει για δίαιτες και ροφήματα αποτοξίνωσης;

Οι δίαιτες και τα ροφήματα αποτοξίνωσης έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλή, υποσχόμενα ευεξία, απώλεια βάρους και αποβολή τοξινών. Ωστόσο, ποιο είναι το επιστημονικό υπόβαθρο πίσω από αυτές τις υποσχέσεις;

Στην ιατρική, ο όρος “αποτοξίνωση” αφορά τον απογαλακτισμό από εθιστικές ουσίες, όπως ναρκωτικά και αλκοόλ. Στις εμπορικές δίαιτες αποτοξίνωσης, ωστόσο, η έννοια των τοξινών διευρύνεται για να συμπεριλάβει ρύπους, συνθετικά χημικά, βαρέα μέταλλα και επεξεργασμένα τρόφιμα. Παρά τις υποσχέσεις για αποβολή “τοξινών”, οι δίαιτες αποτοξίνωσης συχνά αποτυγχάνουν να καθορίσουν ποιες ακριβώς τοξίνες επιδιώκουν να απομακρύνουν και μέσω ποιων μηχανισμών. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, τα συστατικά των προϊόντων αποτοξίνωσης δεν είναι σε συμφωνία με τις αναγραφόμενες ετικέτες.

Τι υπόσχονται οι δίαιτες αποτοξίνωσης;

• Αποβολή τοξινών από τον οργανισμό
• Προαγωγή της υγείας
• Απώλεια βάρους

Μέθοδοι που προτείνονται:

• Κατανάλωση συγκεκριμένων ροφημάτων, όπως τσάι και χυμοί
• Χρήση καθαρτικών, διουρητικών, βιταμινών και μετάλλων

Είναι όμως πραγματικά αποτελεσματικές;

Δεν υπάρχουν αξιόπιστες επιστημονικές μελέτες που να υποστηρίζουν ότι οι δίαιτες αποτοξίνωσης συμβάλλουν στην αποβολή τοξινών ή την απώλεια βάρους. Αντιθέτως, η εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους όπως:

• Σοβαρό ενεργειακό έλλειμμα
• Διατροφικές ανεπάρκειες
• Έλλειψη βιταμινών και πρωτεϊνών
• Ηλεκτρολυτική ανισορροπία
• Κίνδυνος υπερδοσολογίας από συμπληρώματα και καθαρτικά
• Σπατάλη χρημάτων
  

Ποιες είναι οι τοξικές ουσίες που μπορούν να συσσωρευθούν;

Ορισμένες συνθετικές χημικές ουσίες μπορεί να αποδειχθούν τοξικές σε υψηλές συγκεντρώσεις. Αυτές περιλαμβάνουν:

• Ανθεκτικοί οργανικοί ρύποι (POPs): π.χ. φυτοφάρμακα
• Δισφαινόλη Α (BPA): συναντάται σε πλαστικές συσκευασίες τροφίμων και ποτών
• Φθαλικές ενώσεις: χρησιμοποιούνται ως πλαστικοποιητές
• Βαρέα μέταλλα: υδράργυρος, αρσενικό, μόλυβδος, αλουμίνιο

Το βασικότερο ερώτημα είναι: Tι πραγματικά αποτοξινώνει το σώμα μας;

Η πραγματική αποτοξίνωση είναι μια συνεχής και φυσική διαδικασία, που διεκπεραιώνεται από τα όργανα μας.

Συγκεκριμένα:

• Πνεύμονες: Απομακρύνουν τοξικά αέρια, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, και υποστηρίζουν την οξυγόνωση του οργανισμού.
• Δέρμα: Μέσω της εφίδρωσης, συμβάλλει στην απομάκρυνση τοξικών στοιχείων, ενώ λειτουργεί και ως φυσικός φραγμός για τη διείσδυση τοξικών ουσιών.
• Γαστρεντερικό σύστημα: Μέσω εμετού και διάρροιας, επιτρέπει την απομάκρυνση βλαβερών ουσιών από το σώμα.
• Νεφροί: Φιλτράρουν το αίμα και απομακρύνουν τις τοξίνες μέσω των ούρων.
• Ήπαρ: Μεταβολίζει και αποτοξινώνει τις βλαβερές ουσίες, μετατρέποντάς τες σε λιγότερο βλαβερές ενώσεις που αποβάλλονται μέσω της χολής ή των νεφρών.

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί οι δίαιτες αποτοξίνωσης είναι τόσο ελκυστικές;

Μήπως υπόσχονται την κάθαρση και τη λύτρωση; 
Μήπως αυτά τα ιδανικά είναι βαθιά ριζωμένα στην ανθρώπινη ψυχολογία;

Ο συνδυασμός του αισθήματος “κάθαρσης” και της ψευδούς αίσθησης απώλειας βάρους μπορεί να καλλιεργήσει ανθυγιεινές σχέσεις με το φαγητό. Όταν το φαγητό θεωρείται “αμαρτία”, οι γρήγορες λύσεις μπορεί να φαίνονται δελεαστικές, αλλά ποτέ δεν έχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.

Συμπερασματικά:

• Οποιοσδήποτε οργανισμός  με λειτουργικό ήπαρ και νεφρούς, είναι ικανός για αποτοξίνωση χωρίς καμία άλλη υποβοήθηση πέραν της υγιεινής διατροφής!⁣⁣
• Δεν υποκαθιστούμε τα κύρια γεύματα ή τη φαρμακευτική μας αγωγή με αποτοξινωτικά ροφήματα ή σκευάσματα.
• Δεν στοχεύουμε σε βραχυπρόθεσμη απώλεια βάρους μέσω αποτοξίνωσης.
• Υιοθετούμε υγιεινές διατροφικές συνήθειες για μακροπρόθεσμα αποτελέσματα και αποφεύγουμε την παγίδα των “γρήγορων λύσεων”.

Η αποτοξίνωση, λοιπόν, είναι μια φυσική και συνεχής διαδικασία που βασίζεται στη σωστή λειτουργία του σώματός μας και όχι στις μόδες των διαιτών!

Βιβλιογραφία:

Klein, A. V., & Kiat, H. (2014). Detox diets for toxin elimination and weight management: a critical review of the evidence. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 28(6), 675–686.